Kuran'a Göre Zekat, Sadaka ve Paylaşmak Nasıl Olmalıdır?
3:92- Sevdiğiniz şeylerden ekonomik yardım olarak vermedikçe erdemli bir kişi olamazsınız. Her neyi verirseniz ALLAH mutlaka onu bilir.
Zekat Nedir?
Zekat nitelikleri Kuran'da belirlenmiş kişilere zorunlu olarak yapılan para ve mal yardımıdır.
Herhangi bir emeğinizden dolayı kazandığınız paradan, düzenli gelirinizden veya topraktan aldığınız hasattan elde ettiklerinizi, zaman kaybetmeden, ne çok cimrilik yaparak ne de savurarak sizi sıkıntıya sokacak duruma düşmeden yapılan islami bir sosyal yardımlaşma çeşididir.
Zekat ibadetinin kuralları da bir çok temel ibadet gibi İbrahim Peygamber zamanından günümüze kadar gelmiştir.
21:73- Biz onları, emrimize göre yol gösteren önderler kıldık. Onlara iyi işlerin nasıl yapılacağını, namazın nasıl gözetileceğini ve zekatın nasıl verileceğini vahyettik. Onlar bize hizmet edenlerdi.
6:14- Çardaklı ve çardaksız bahçeleri, ürünleri, çeşit çeşit hurmaları, ekinleri, zeytinleri ve narları –benzer veya farklı– yaratan O'dur. Her biri meyve verdiği zaman meyvesinden yiyin ve hakkını da hasat gününde verin. Savurganlık yapmayın; O, savurganları sevmez.
2:254- Gerçeği onaylayanlar, ne alışverişin ne dostluğun ve ne de aracılığın (şefaat) olmadığı gün gelmeden önce size verdiklerimizden dağıtın. İnkar edenler zalimlerdir.
2:267- Gerçeği onaylayanlar, kazandıklarınızdan ve sizin için yerden çıkardığımız nimetlerden yardım olarak verin. Size verilse, ancak gözünüz kapalı olarak kabul edebileceğiniz kötü mallarınızı yardım olarak vermeye kalkmayın. Bilin ki ALLAH Zengindir, Övgüye layıktır.
2:265- ALLAH'ın rızasını kazanmak istedikleri ve buna ikna oldukları için paralarını harcayanların örneği, bol yağmur aldığında iki kat ürün veren, bol yağmur almasa bile çisentiyle yetinen yüksek verimli bir bahçe örneği gibidir. ALLAH yaptıklarınızı görmektedir.
2:266- Biriniz ister mi ki, altından ırmaklar akan, her çeşit meyveyi içeren hurma ve üzüm bahçelerine ve küçük çocuklara sahip olsun da, kendisine yaşlılık, bahçesine de ateşli bir kasırga vursun yakıp kül etsin. Düşünmeniz için ALLAH size ayetlerini böyle açıklar.
2:268- Sapkın size fakirliği söz verir ve kötülüğü emreder. ALLAH ise kendi tarafından sizin için bağışlama ve lütuf söz verir. ALLAH Cömerttir, Bilendir.
2:270- ALLAH ettiğiniz her ekonomik yardımı, adadığınız her adağı bilir. Zalimlerin yardımcısı yoktur.
2:274- Paralarını gece ve gündüz gizli ve açık yardım için verenlerin ödülü Rab'lerinin yanındadır. Onlara korku yoktur ve onlar üzülmezler.
7:156- "Bu dünyada da bizim için iyilik yaz, ahirette de… Biz sana yöneldik." Dedi ki: "Azabım dilediğim kimseye dokunacaktır. Rahmetim ise her şeyi kapsamıştır; onu özellikle: erdemli bir hayat sürenlere, zekâtı verenlere ve ayetlerimizi onaylayanlara yazacağım."
2:43- Namazı gözetin, zekatı verin ve eğilenlerle birlikte eğilin.
2:110- Namazı gözetin, zekatı verin. Kendiniz için yapıp gönderdiğiniz her iyiliği elbette ALLAH katında bulacaksınız. ALLAH yaptığınız her şeyi görür.
2:177- Namazı gözetin, zekatı verin. Kendiniz için yapıp gönderdiğiniz her iyiliği elbette ALLAH katında bulacaksınız. ALLAH yaptığınız her şeyi görür.
2:277- Gerçeği onaylayıp erdemli bir hayat sürerek namazı gözetenlerin ve zekatı verenlerin ödülleri Rab'leri katındadır. Onlar için korku yoktur ve onlar üzülmezler.
4:162- Ancak aralarındaki derin ilim sahipleri ve gerçeği onaylayanlar, sana indirileni ve senden önce indirilenleri onaylar. Namazı gözetir, zekâtı verir, ALLAH'ı ve ahiret gününü onaylarlar; bunlara büyük bir ödül vereceğiz.
9:71- Gerçeği onaylayan erkekler ve gerçeği onaylayan kadınlar birbirlerinin dostudur. İyiliği emrederler, kötülükten menederler, namazı gözetirler, zekâtı verirler, ALLAH'a ve elçisine uyarlar. İşte onlara ALLAH rahmet edecektir. ALLAH Üstündür, Bilgedir.
22:41-Onlar ki kendilerini yeryüzüne yöneticiler kıldığımız zaman namazı gözetir, zekatı verir, iyiliği emreder ve kötülükten menederler. Son karar ALLAH'a aittir.
22:78- Ve ALLAH uğrunda gereken çaba ve gayreti gösteriniz. O'dur sizi seçen. O, babanız İbrahim'in yolu olan bu dini, sizin için güç ve ağır kılmadı. Elçinin size tanık olması, sizin de halka tanık olmanız için, sizi, daha önce de şimdi de "Müslümanlar = teslim olanlar" olarak adlandıran O'dur. Namazı gözetin, zekatı verin ve ALLAH'a sarılın; Mevlanız (Sahibiniz) O'dur. Ne güzel sahip ve ne güzel Yardımcıdır!
23:0- Rahman, Rahim Allah'ın ismiyle
23:1- Gerçeği onaylayanlar başarıya ulaşmışlardır.
23:2- Nitekim onlar namazlarında saygılıdırlar.
23:3- Boş sözlerden yüz çevirirler.
23:4- Zekatı pratiğe geçirirler.
23:5- Ve cinsel ilişkilerden sakınırlar;
23:6- Ancak eşleri yani yeminlerinin/anlaşmalarının hak sahibi oldukları hariç. Onlar kınanmazlar.
23:7- Kim bunun ötesini ararsa sınırı aşmış olur.
23:8- Onlar ki kendilerine emanet edilen şeylere dikkat ederler. Verdikleri sözleri de yerine getirirler.
23:9- Onlar ki namazlarını düzenli olarak gözetirler.
23:10- İşte mirasçı olacaklar onlardır.
23:11- Bahçeye mirasçı olacak ve orada ebedi kalacaklar.
24:37- Kişiler vardır. Onları, ALLAH'ı anmaktan, namazı gözetmekten ve zekatı vermekten ne bir iş ne de bir ticaret alıkoymaz. Onlar, kalplerin ve gözlerin ters döneceği günden korkarlar.
24:56- Namazı gözetiniz, zekatı veriniz ve elçiye uyunuz ki merhamet edilesiniz.
27:3- Onlar ki namazı gözetirler, zekatı verirler ve ahiret konusunda da kuşkuları yoktur. (bknz:31:4)
73:20- Rabbin, senin ve yoldaşlarından bir grubun, gecenin üçte ikisinden az, yarısında ve üçte birinde kalktığını bilir. Gecenin ve gündüzün miktarını ALLAH belirler. O, sizin bunu yapamayacağınızı bildiği için sizi affetmiştir. Öyleyse Kuran'dan kolayınıza geldiği kadar okuyun. Aranızda hastalar, yeryüzünde ALLAH'ın lütfundan rızık arayanlar ve ALLAH yolunda savaşanlar olduğunu bilmektedir. Ondan kolayınıza geldiği kadar okuyun. Namazı gözetin, zekatı verin ve güzel davranmak yoluyla ALLAH'a bir borç sunun. Kendiniz için yaptığınız her iyiliği, ALLAH katında daha iyi ve daha büyük bir ödül olarak bulacaksınız. ALLAH'tan bağışlanma dileyin; ALLAH Bağışlayandır, Rahimdir.
90:4- İnsanı zorluklar arasında (direnmesi için) yarattık.
90:5- Kendisine güç yetiremeyeceğimizi mi sanıyor?
90:6- (Övünerek) "Çok para harcadım" diyor.
90:7- Kimsenin kendisini görmediğini mi sanıyor?
90:8- Ona vermedik mi: İki göz,
90:9- Bir dil ve iki dudak?
90:10- Ona iki yolu göstermedik mi?
90:11- Ne var ki zor yola katlanamadı.
90:12- Zor yolun ne olduğunu bilir misin?
90:13- Boyunduruk altındakileri özgürlüklerine kavuşturmaktır;
90:14- Kıtlık anında doyurmaktır:
90:15- Akraba bir öksüzü,
90:16- Yahut düşkün bir yoksulu…
90:17- Dahası, birbirlerine sabır ve sevgiyi öğütleyen gerçeği onaylayanlardan olmaktır.
90:18- Nitekim mutlular onlardır.
90:19- Ayet ve mucizelerimizi inkâr edenlerse talihsizlerdir.
90:20- Onlar ateşe kapatılacaklardır.
4:114- Onların gizli görüşmelerinin çoğunda hayır yoktur; sadakayı, iyiliği veya halkın arasını düzeltmeyi savunmaları başka. Kim ALLAH'ın rızasını arayarak bunları yaparsa ona büyük bir ödül vereceğiz.
57:7- ALLAH'ı ve elçisini onaylayın ve yönetiminize verdiği şeylerden yardım için verin. Sizden gerçeği onaylayıp yardım edenler için büyük bir ödül vardır.
16:75- ALLAH, hiçbir şeye gücü yetmeyen, sahiplenilmiş bir köle ile kendi tarafımızdan güzelce rızıklandırdığımız, o rızıktan gizli ve açık yardım için harcayan kişiyi örnek olarak verir. Bu ikisi hiçbir olur mu? Övgü ALLAH'a dır, ancak çokları bilmezler.
9:103,104- Onları temizlemek ve yüceltmek için paralarından bir sadaka al ve onları özendir/destekle. Zira senin desteğin onları memnun eder. ALLAH İşitendir, Bilendir. Bilmezler mi ki kullarından tövbeleri kabul eden, sadakaları alan ALLAH'tır ve ALLAH Tövbeleri Kabul Edendir, Rahimdir.
98:5- Oysa onlardan, dini sadece ALLAH'a ait kılan tektanrıcılar (monoteist) olarak O'na hizmet etmeleri, namazı gözetmeleri ve zekatı vermeleri istenmişti. İşte dosdoğru din budur.
Elde ettiğimiz her şeyin yaratıcısı ve onları kazanmamız için bize imkan veren Allah, paralarımızda ve mallarımızda yardımlaşmaya giderek sosyal bir toplum anlayışını benimsememiz için bizi teşvik eder ve bu davranışımızı ahirette de ödüllendireceğini müjdeler.
Maalesef müslümanlar bu emri terk ederek zekâtı yılda bir defaya indirdiler. Ayrıca Kuran'da bu konuyla ilgili bir oran olmamasına rağmen Kuran'a kaynak kitaplar şeklinde düşündükleri kitaplardan da bilgi aktararak tam bir işgüzarlıkla durumun yanlış anlaşılmasına vesile oluyorlar. Bir anda aklıma Musa ve deve kıssası geliyor…
2:67...71- Hani, Musa halkına: "ALLAH bir inek boğazlamanızı emrediyor" demişti. "Bizimle alay mı ediyorsun" deyince de "Cahilce davranmaktan ALLAH'a sığınırım" dedi. "Bizim için Rabbini çağır da onun niteliğini bize açıklasın" dediler. "O diyor ki, o ne kart ne körpe, ikisinin ortasında bir düvedir. Size emredileni yapın" dedi. "Bizim için Rabbini çağır da onun rengini de açıklasın" dediler. "O diyor ki, o rengi parlak sarı bir düvedir, bakanların içini açar" dedi. "Bizim için Rabbini çağır da, onun niteliğini bize daha da açıklasın. Çünkü düveler bizce birbirine benziyor. ALLAH dilerse yolu buluruz" dediler. "O diyor ki, o düve yeri sürüp ekini sulayarak boyunduruk altında ezilmemiş, kusursuz, alacasız bir düvedir" dedi. "İşte şimdi gerçeği getirdin!" diyerek sonunda düveyi boğazladılar; az kalsın bunu yapmayacaklardı.
Allah yardım edin diyor ancak konu para veya mal olunca detay çok önemli oluyor değil mi? Kimse iç dinamiklerine güvenemiyor mu yoksa? Herkes önce kendini düşünürken daha erdemli bir insan olamayacağını mı sanıyor? Belki de Allah kullarına, onların kendilerine güvendiğinden daha çok güveniyordur! Allah içimizdeki güzellikleri dışarı vurabileceğimiz bir yardımlaşma halinin, sınırlarını tamamen olması gereken şekillerde çizmiş ve bizi o alanda özgür bırakmıştır. Kişi ne kendine iyilik yaparken zarar versin ne de karşısındaki insanlara o mal veya paranın hakkını verirken cimrilik etsin istemiştir. Yani anlayacağınız bu sadece boğazlanması gereken bir deve ise, boğazlayın gitsin işte!
Sadaka Nedir?
Sadaka nitelikleri Kuran'da belirlenmiş kişilere, isteğe bağlı gönülden gelerek, zekat dışında verilen zorunlu olmayan para ve mal yardımıdır.
Şimdi Kuran da geçen sadaka ve zekat konularıyla ilişkili ayetleri sınıflandırmaya çalışalım.
Detaylar
Yardımın Miktarı Nasıl Belirleniyor?
2:219- Sana sarhoş edicilerden ve kumardan sorarlar: "O ikisinde büyük bir günah ve insanlar için yararlar var; ancak günahları yararlarından daha büyüktür" de. Ayrıca, sadaka olarak neyi vereceklerini senden sorarlar: "artanı" de. ALLAH ayetlerini işte böyle açıklıyor ki düşünesiniz…
17:29- Elini boynuna bağlama ve tümüyle de açma yoksa pişman olur, üzülürsün.
25:67- Onlar verirken savurganlık ve cimrilik yapmaz, ikisi arasında dengeli harcarlar.
Şahsen bunu şu şekilde uygulanabileceğini düşünüyorum, kendi hayatımda da benimsediğim ilkelerden biridir ki şöyle aktarayım; elime herhangi bir gelir geçtiğinde o para içinden ihtiyacım kadarını ayırıyor ve bir miktar da zekat için dağıtıyorum. O ay bir önceki aydan çok veya az ayırmış olabilirim ancak bunu o anki durumuma göre ayarladığım için az da versem çok da versem zarar görmemiş oluyorum. Eğer kazandığım mal veya paraya ihtiyacım yoksa kazandığım paranın veya malın o ay neredeyse hepsini bile yardım için verebilirim çünkü bana göre o miktar “artmıştır.”
6:14- .... Her biri meyve verdiği zaman meyvesinden yiyin ve hakkını da hasat gününde verin. Savurganlık yapmayın; O, savurganları sevmez.
Yardım Kimlere Verilmeli?
2:273- ALLAH yolundaki çalışmasından ötürü özgürlükleri kısıtlanarak göç etme imkanından yoksun bırakılmış ihtiyaç sahiplerine verin. Onları tanımayanlar, onurlu tavırlarından ötürü onları zengin sanır. Onları yüzlerinden tanırsın. Halktan yardım dilenmezler. Ettiğiniz her iyiliği ALLAH bilir.
8:41- Ayrım gününde, iki ordunun karşılaştığı günde kulumuza indirdiğimize ve ALLAH'a Gerçeği onaylıyorsanız, bilin ki elinize geçen her ganimetin beşte biri ALLAH'ın ve elçisinindir. Bu pay, akrabalar, öksüzler, yoksullar ve yolda kalmışların hakkıdır. ALLAH her şeye Güç Yetirendir.
9:58- Onların bir kısmı, sadakaların dağıtımı konusunda seni eleştiriyor; kendilerine ondan verilince razı oluyorlar, ancak ondan kendilerine verilmeyince öfkeleniyorlar.
59:7- ALLAH'ın o ülkelerin halklarından elçisine ganimet bıraktığı şeyler ALLAH'ın ve elçisinindir. Yani akrabalara, yetimlere, yoksullara ve yolda kalmışlara verilmelidir ki zenginlerinizin arasında tekelleşmesin. Elçinin size verdiğini alın; ancak onun size vermediğinden uzak durun. ALLAH'ı dinleyin. ALLAH'ın cezalandırması çetindir.
Savaş zamanı devletin kazandığı ganimetler de o devlet için edinilen yeni bir gelir kaynağıdır ve peygamber aralarında yaşarken en doğru şekilde dağıtacağı için kendisi rehberliğiyle ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmasında öncüdür. Malın veya paranın tekelleşmesini önlemek esastır. Ancak bu sadece o zamana mahsus bir durum değildir. Kuran evrenseldir. Allah kullarını gözetendir, görendir.
9:60- Sadakalar, ALLAH'tan bir yükümlülük olarak, yoksullara, düşkünlere, bu konuda çalışan görevlilere, sempatizanlara, kölelerin özgürlüğü için, borçlulara, ALLAH yoluna ve yolda kalmışlara verilmeli. ALLAH Bilendir, Bilgedir.
17:26- Akrabalara haklarını ver. İhtiyaç sahiplerine ve yolcuya da… Ancak saçıp savurma.
24:22- Sizden mal ve imkana sahip olanlar, akrabalara, yoksullara ve ALLAH yolunda göç edenlere vermemek için yemin etmesinler. Affetsinler, geçsinler. ALLAH'ın sizi bağışlamasını sevmez misiniz? ALLAH Bağışlayandır, Rahimdir.
30:38- Öyleyse yakınlığı bulunanlara haklarını ver, yoksula ve yolcuya da… ALLAH'ın rızasını dileyenler için bu daha iyidir; onlar başarıya ulaşanlardır.
76:8- Yoksula, öksüze ve tutsağa sevdikleri yiyecekleri yedirirler.
Yardımın Şekli Nasıl Olmalıdır?
2:271- Yardımlarınızı açıklasanız, ne güzel. Ancak onları gizleyerek muhtaçlara verseniz daha iyidir ve bu bazı günahlarınızı örter. ALLAH yaptığınızı haber alır.
13:22- Ve onlar ki sadece Rab'lerinin onayını kazanmak için sabredip direnirler, namazı gözetirler, kendilerine verdiğimiz rızıklardan gizli ve açık yardım için harcarlar ve kötülüğü iyilik ile savarlar. Son durağı onlar hak etmişlerdir.
76:5- İyiler ise, kafur karıştırılmış bir kadehten içerler.
76:6- ALLAH'ın kullarının taşıra taşıra içtikleri bir kaynak…
76:7- Onlar sözlerini yerine getirirler ve alabildiğine kötü olan bir günden korkarlar.
76:8- Yoksula, öksüze ve tutsağa sevdikleri yiyecekleri yedirirler.
76:9- "Biz sizi ALLAH rızası için yediriyoruz. Sizden ne bir karşılık, ne de bir teşekkür beklemiyoruz."
76:10- "Biz, suratsız ve belalı bir günden ötürü Rabbimizden çekiniriz."
76:11- Nitekim, ALLAH onları o günün kötülüğünden korur ve onlara neşe ve sevinç verir.
76:12- Direndikleri için onları bahçe ve ipekle ödüllendirir.
76:13- Orada koltuklara yaslanırlar; orada ne (yakıcı) güneş ne de dondurucu soğuk görürler.
76:14- Ağaçların gölgesi üzerlerine sarkmış ve meyveler yaklaştırılarak koparılmaları kolaylaştırılmıştır.
76:15- Onlara gümüş tepsiler ve şeffaf bardaklarda sunulur.
76:16- Gümüşten yapılmış şeffaf bardaklar… Onları tam olarak haketmişlerdir.
76:17- Orada zencefil (ginger) karıştırılmış bir kadehten içirilirler.
76:18- Bir kaynak ki, ona "Selsebil" denir.
76:19- Onlara ölümsüz gençler servis yapacaktır. Onları görsen, kendilerini saçılmış inci sanırsın.
76:20- Nereye baksan nimetler ve büyük bir yönetim görürsün.
76:21- Üstlerinde yeşil kadifeden elbiseler ve ipekler vardır. Gümüş bilezikler takınmışlardır. Rab'leri onlara temiz bir içecek içirir.
76:22- Bu, ödülünüzdür ve gayretinize teşekkür edilmiştir.
Yardımların Geri Dönüşü Ne Şekilde Olacak?
2:272- Onları doğruya iletmek sana düşmez. Ancak ALLAH dilediğini doğruya iletir. Muhtaçlara ettiğiniz her iyilik kendi yararınızadır. Yardımlarınız yalnız ALLAH için olmalı. Yaptığınız her iyiliğin karşılığı size eksiksiz ödenecektir. Haksızlığa uğratılmayacaksınız.
2:276- ALLAH tefeciliği mahkûm eder, karşılıksız yardımı destekler. ALLAH hiçbir günahkar nankörü sevmez.
30:39- Halkın malları içinde artması için verdiğiniz tefecilik parası ALLAH'ın yanında artmaz. Ancak, ALLAH'ın rızasını dileyerek verdiğiniz bir zekata gelince, onu verenler yatırımlarını katlarlar.
34:39- De ki: "Rabbim, kullarından dilediğine nimeti bol verir ve onu kısar. Neyi verirseniz, onu size ödeyecektir. O, rızık verenlerin en iyisidir."
Kimlerin Sadaka ve Zekat Yardımları Kabul Olmayacak?
2:262- Paralarını ALLAH yolunda harcadıktan sonra iyiliklerini başa kakıp eziyet etmeyenler için Rab'leri katında ödülleri vardır. Onlara korku ve üzüntü yok.
2:264- Gerçeği onaylayanlar! ALLAH'ı ve ahiret gününü onaylamadığı halde halka gösteriş için yardımda bulunan kişi gibi yardımlarınızı başa kakmakla ve eziyet etmekle boşa çıkarmayın. Bu tip davranışın örneği, üzerinde toz toprak biriken bir kayaya benzer ki şiddetli bir sağanak onu çıplak bırakır. Yaptıklarından hiçbir şey kazanamazlar. ALLAH inkârcı toplumu doğruya iletmez.
9:54- Yardımlarının kabul edilmesine engel sadece şudur: ALLAH'ı ve elçisini inkâr ettiler, namaza ancak üşenerek yaklaşırlar ve yardımları da isteksiz yaparlar.
63:10- Size ölüm gelip de, "Rabbim keşke beni kısa bir süre için ertelesen de, yoksullara yardım ederek erdemlilerden olsam" demeden önce verdiğimiz rızıklardan yardım için veriniz.
Elimden geldiğince bahsi geçen iki konuyu Kuran rehberliğinde temellendirmeye çalıştım. Bu konuyla ilgili diğer ayetler için Kuran’ a başvurmanızı tavsiye edebilirim.
Yazıyı bitirmeden önce paylaşmanın önemine vurgu yapan bir kaç video linki de paylaşmak istiyorum umarım vakit bulur ve izlersiniz.
Bir başka yazıda görüşmek dileğiyle, hoşça kalın...
Yorumlar
Yorum Gönder